PROPOZYCJE WYCIECZEK

Wzdłuż całego Kletna wiedzie żółty szlak turystyczny, który przybył tu ze Stronia Śląskiego i prowadzi dalej wąską doliną ku największej górskiej kulminacji. Szczyt Śnieżnika, mający wysokość 1425 m n.p.m., stanowi centralną część masywu, od którego, jak ramiona-macki ośmiornicy, rozchodzą się kolejne pasma górskie. Między dwa z tych ramion wciśnięta jest właśnie dolina z wioską Kletno.

Wybieramy się pod górę. Idąc ku Śnieżnikowi po lewej ręce będziemy mieli ramię wyciągające się na północ w kierunku Stronia Śląskiego, utworzone kolejno przez Stromą, Porębek i Młyńsko. Zaś wszystko to, co będziemy mijali po prawej, to potężna „macka” Śnieżnika, która usiłuje dosięgnąć odległego o kilkadziesiąt kilometrów Kłodzka. Zaczyna się Żmijowcem, odbija nieco ku północnemu -wschodowi ku Jaworowej Kopie i Czarnej Górze. Dalej, za Przełęczą Puchaczówka, ramię to nosi odrębną nazwą Gór Krowiarek.

Nasz żółty szlak, który dotąd lekko prowadził przez wieś, dochodzi do Jaskini Niedźwiedziej, za którą nieodwołalnie schodzi z wyasfaltowanej drogi, po to, aby wspinać się pod prąd huczącego potoku Kleśnica. Wspinaczka przebiegać będzie wzdłuż stoku wąkiej doliny, która nosi tu nazwą Gęsiej Gardzieli. Mozolność trasy osładzać nam będzie widok na przeciwległe zbocze, które w miarę nabierania przez nas wysokości odsłania się coraz piękniej.

Idąc po górę warto zaobserwować pewną rzecz. W czasie wspinaczki na Śnieżnik bardzo dobrze będzie widoczny podział roślinności na poszczególne piętra. Spod jaskini wędruje się przez partie lasu regla dolnego. W Gęsiej Gardzieli wejdziemy stopniowo w regiel górny, a w okolicy schroniska mijać będziemy kosodrzewinę i karłowate świerki. Na samym szczycie występuje halizna – naturalna łąka górska. Po drodze zauważymy też wyraźne zaostrzenie mikroklimatu – powietrze staje się ostrzejsze i bardziej nasycone wilgocią. Zimą w Gęsiej Gardzieli będziemy z całą pewnością przeciskali się przez zaspy, choćby w dolinach nie było ani śladu śniegu.

Blisko godzinne drapanie się w górę dobije nas jeszcze w końcowym odcinku, krótkim, ale bardzo stromym podejściem. Wytrwałych czeka za to nagroda – na skrzyżowaniu szlaków stoją ławeczki i drewniana wiata, dobre na odpoczynek i drugie śniadanie. Gdy już trochę zregenerujemy siły możemy wyruszyć dalej. Kwadrans (zimą pół godziny) po lekkiej drodze wystarczy na dojście do schroniska. Nasz żółty szlak przy nim się kończy. Po forsownej trasie wszyscy z ulgą wchodzą do środka i nie odpuszczą sobie przyjemności wypicia tu herbaty, zwłaszcza, że czeka nas jeszcze szturm na szczyt.

Zainteresowanych ewentualnym pobytem w schronisku podajemy dane:

• Schronisko PTTK „Na Śnieżniku”
• 57-514 Międzygórze
• tel.: +48 74 813 51 30
• www.snieznik.hg.pl
• 58 miejsc, 15-25 zł za dobę.

Budynek, w którym mieści się obecne schronisko ma długą historię. Na początku XIX w. właściciel ówczesnych dóbr hr. von Magnis zbudował tu dużą fermę mleczną. Znajdowała się w miejscu dzisiejszego schroniska i nazwaną ją „Szwajcarką” (niem. Schweizerhaus), gdyż osiedlono tu autentycznego Szwajcara. Nazwa ta na trwałe związała się z tym miejscem. Z racji częstych odwiedzin wędrowców wybierających się na szczyt, w jednym z pomieszczeń utrzymywano nawet miejsca do spania oraz oferowano jedzenie.

W 1837 r. właścicielką dóbr stała się królewna Marianna Orańska. Ta niezwykle barwna postać przysłużyła się całej okolicy rozkwitem gospodarczym. Za jej to przyczyną w 1871 r. wzniesiono w szwajcarskim stylu budynek obecnego schroniska, jako gospodę turystyczną. Mariannę, będącą wtedy już w podeszłym wieku wniesiono na otwarcie gospody w lektyce. Było tu 11 pokoi i ok. 50 miejsc noclegowych oraz dużą jadalnię. Z niewielkimi przeróbkami budynek stoi i służy turystom do dzisiaj. Zainteresowanych romantyczną historią Marianny Orańskiej odsyłamy do innej opowieści w tym rozdziale – „Puszcza Jaworowa i domek myśliwski królewny Marianny”

Od opowiastki historycznej wracamy do opisu trasy na szczyt. Droga na Śnieżnik prowadzi zielonym szlakiem. Łapiemy go pod schroniskiem kierując się od razu w górę. Podejście początkowo dość łatwe przechodzi w coraz bardziej strome i zanim po około0 20 minutach zdołamy się wdrapać na górę, nieźle się zasapiemy. Częściowo przebiega wzdłuż granicy państwowej i dlatego należy uważać, by nie zboczyć ze ścieżki. Cały obszar pod szczytem to ponadto ścisły rezerwat przyrody i do dobrego obyczaju należy uszanowanie tego miejsca i poruszanie się po wyznaczonych ścieżkach.

Widok wynagrodzi nam wszystko. Z kopulastego wierzchołka w pogodne dni widać całą Kotlinę Kłodzką oraz czeskie Morawy po drugiej stronie granicy. Zachęcam do wyciągnięcia mapy okolicy i porównanie jej z otaczającym pejzażem.

W najwyższym punkcie szczytu nie trudno zauważyć kamienne gruzowisko. To pozostałości po starej wieży, która stała tu jeszcze w latach 70-tych (patrz foto). Wzniesiona została w latach 1895-99 z inicjatywy Glatzer Gebirgsverein (GGV – Kłodzkie Towarzystwo Górskie) i miała służyć podniesieniu atrakcyjności wycieczek na szczyt. Potężna konstrukcja nawiązująca do modnego wówczas romantycznego stylu naśladującego średniowiecze, miała 6 kondygnacji i wysokość 33,5 m. Z czasem nadano jej imię cesarza Fryderyka Wilhelma II i dobudowano budynek mieszczący małe schronisko.

Po wojnie wieża nie miała swojego opiekuna przez co sukcesywnie niszczała. Rozsypująca się konstrukcja zagrażała bezpieczeństwu i wobec braku środków na jej remont 11 października 1973 r. wysadzono ją w powietrze. Do dziś trwają dyskusje, czy nie warto jej odbudować. Skromnym zdaniem autora tego tekstu Śnieżnikowi niczego nie brakuje, a sztuczne podwyższanie szczytu to tylko działanie w stylu Disneylandu.

Po nasyceniu wzroku widokami wypada zejść ku dolinom. Wracamy ta samą trasą, najpierw do schroniska PTTK, potem żółtym szlakiem do Kletna na zasłużony posiłek, który po powrocie z gór zawsze smakuje lepiej.

Na początku wycieczki czeka nas przejście przez górkę do sąsiedniej wsi. W Kletnie docieramy najpierw do przystanku PKS, tego pierwszego licząc od Stronia. Miejscowych możemy też zapytać o miejsce, gdzie dawniej był wyciąg narciarski. Tutaj odnajdujemy polną drogę, która przechodzi przez mostek na Kleśnicy i kieruje się w górę przecinając północny stok Młyńska. Spacerowym tempem wspinanie się nie powinno nam zająć więcej niż kwadrans. Podczas odpoczynku na górze możemy obejrzeć panoramę na dwie doliny po obydwu stronach góry oraz nieco dalej na Stronie Śląskie.

Cel naszej wędrówki to leżąca po drugiej stronie góry wieś Bolesławów – dobrze widoczna, z charakterystyczną wieżą kościoła i ciasną zabudową małego rynku. Niektórzy mogą być zdziwieni, bo jak na wieś, jest to dość nietypowy układ domów. Miejscowi mogą wyjaśnić tą zagadkę – Bolesławów, dawniej Wilhelmsthal, był kiedyś miasteczkiem. W roku 1581 cesarz Rudolf II wydał królewskiemu mincerzowi Wilhelmowi von Oppersdorfowi z Pragi przywilej założenia w tym miejscu wolnego miasta górniczego. Na bazie odkrytych tu srebronośnych rud galeny rozwinął się ośrodek górniczy. Rozwój miasteczka trwał do wojny 30-letniej, w czasie której okolicę dwukrotnie spustoszyły wojska szwedzkie. Bolesławów nie podniósł się po niej z upadku i przejęty do dóbr królewskich, pozostał małym miasteczkiem. Do dzisiejszych czasów dotrwał już jako letniskowo-rolnicza wieś malowniczo położona w widłach dwóch potoków wokół góry Zawady.

Schodzimy na dół polną drogą, dochodząc do pętli przystanku autobusowego. Stąd kierujemy się w brukowaną pochyłą uliczkę. Po lewej miniemy kamienną figurę świętego Jana Nepomucena – charakterystycznego i bardzo często spotykanego na Dolnym Śląsku. Po chwili dojdziemy do widzianego wcześniej z góry rynku. Tutaj warto zwrócić uwagę na stojącą wśród drzew grupę figuralną. Przedstawiony na niej św. Franciszek Ksawery w otoczeniu aniołków został postawiony w 1715 r. Dramatyczne płaskorzeźby na cokole i memento mori zdradzają, że postawiono go tu po tragicznych wydarzeniach. Okolicę tą w 1714 r. nawiedziła zaraza.

Kontynuując nasz spacer kierujemy się ku widocznej z daleka wieży kościoła. Barokowa budowla świątyni pochodzi z 1672 r. i stoi na miejscu starszej gotycko-renesansowej. Jest to filialny kościół pw. św. Józefa Oblata. Zbudowany zgodnie z orientacją wschód-zachód, jednonawowy, z bardzo bogatym wyposażeniem. Przechodząc obok warto sprawdzić, czy jest właśnie otwarty. We wnętrzu znajduje m.in. ołtarz boczny dłuta Michaela Klaha – słynnego śląskiego rzeźbiarza doby baroku. Jeżeli nie dostaniemy się do wnętrza, to warto dokładnie obejrzeć bryłę kościoła. Według widocznego na fasadzie zegara słonecznego możemy przy okazji wyregulować swój zegarek. Na przykościelnym cmentarzu jest także lapidarium starych poniemieckich nagrobków.

Dalsza część naszej drogi wiedzie w górę. Zostawiamy kościół po prawej stronie. Chwytamy się żółtego szlaku turystycznego i pniemy się coraz bardziej stromą dróżką między domami. Naszym celem jest grupa drzew położona na wzniesieniu, na stoku Zawady. Drogę do niej wyznaczają cementowe krzyże – dziś już częściowo zniszczone. Nasza dróżka prowadzi najpierw lekkim skosem w lewo, aby po kilkuset metrach skręcić dość ostro w prawo, ku widocznej już wyraźnie kępie. Pomiędzy starymi drzewami na pagórku dostrzeżemy kamienne postacie.

Łukasz ewangelista i chyba po części poeta, tak pisał: Potem wyszedł i udał się, według zwyczaju, na Górę Oliwną; towarzyszyli Mu także uczniowie. Gdy przyszedł na miejsce, rzekł do nich: «Módlcie się, abyście nie ulegli pokusie». A sam oddalił się od nich na odległość jakby rzutu kamieniem, upadł na kolana i modlił się tymi słowami: «Ojcze, jeśli chcesz, zabierz ode Mnie ten kielich! Jednak nie moja wola, lecz Twoja niech się stanie»! Wtedy ukazał Mu się anioł z nieba i umacniał Go. Pogrążony w udręce jeszcze usilniej się modlił, a jego pot był jak gęste krople krwi, sączące się na ziemię. Gdy wstał od modlitwy i przyszedł do uczniów, zastał ich śpiących ze smutku. [Łk 22,39-45]W kamiennym Ogrójcu apostołowie ciągle jeszcze śpią. Szymon Piotr jeszcze ściska miecz, którym później obetnie ucho jednemu z napastników. Jeszcze nie odleciał anioł-posłannik. Między drzewami Chrystus klęczy skupiony na modlitwie przed ostateczną podróżą.

Droga, którą tu przyszliśmy jest bardzo stara i wiedzie ku położonej wyżej przełęczy, a dalej ku Morawom. Kamienny Ogrójec był miejscem, przy którym wędrowcy wybierający się w daleką podróż, żegnając się z rodzinnymi stronami. Być może kamienny Chrystus dawał im nadzieję, której potrzeba tym, którzy wyruszają w nieznane. Stąd na pewno zabierali ostatnie spojrzenie na dolinę po tej stronie gór.

Wizytę najlepiej połączyć z zakupami lub zwiedzaniem innych miejsc w okolicach Stronia. Dobrym edukacyjnym uzupełnieniem wycieczki do Jaskini Niedźwiedziej jest naszym zdaniem wizyta w niewielkim Muzeum Minerałów w Stroniu Śl. Obejrzycie tam ciekawą ekspozycję minerałów z całego świata, m.in. aragonit, jaspis, agaty, różę pustyni różnokolorowe odmiany kwarcu, takie jak ametyst, kryształ górski, morion i wiele innych. Przy wystawie funkcjonuje sklepik z kamieniami oraz galanterią wykonaną z kamieni półszlachetnych.
Muzeum mieści się przy Kościuszki 40 – głównej ulicy miasta. Jest czynna od 10:00 do 18:00 cały tydzień za wyjątkiem poniedziałków i czwartków, a wstęp kosztuje 5 zł dla dorosłych i 2 zł dla młodzieży i dzieci. Telefon: +48 74 814 20 21.

Wycieczka z dojazdem. Dojazd samochodem lub autobusem do Stronia Śl. (7 km). Czas zwiedzania ok. 15 min.

Pewnie nie wiecie, że Kraków nie ma wyłącznego patentu na Szewczyka Dratewkę. Jeżeli zechcesz zobaczyć miejsce, gdzie dokonano eksterminacji jednego z ostatnich przedstawicieli gatunku smoków drapieżnych (dragonus bestialis S.) chodź z nami na kolejną wycieczkę. Oglądania smoczych kości nie gwarantujemy, ale jakież widoki ze szczytu!
Góra ta o niezalesionym od stuleci wierzchołku nie jest zbyt wysoka – tylko 963 m n.p.m. Góruje jednak nad większością okolicznych dolin a widoku nie przesłania żaden inny szczyt. Legenda z nią związana mówi smoku, który mieszkając na szczycie napadał na okoliczne wsie porywając ludzi i bydło. Śmiałkiem, który znalazł na niego sposób był ponoć sołtys leżącego u stóp góry Goszowa. Nakarmił najpierw smoka krową faszerowaną siarką, a potem wraz z mieszkańcami podpalił las wokół szczytu. Bestia spłonęła ale odtąd na Łyścu nie chce wyrosnąć żadne drzewo – o czym możemy przekonać się naocznie.
Na miejsce smoczej kaźni możemy dotrzeć dwojako. Żółty szlak turystyczny możemy chwytamy albo w Bielicach albo w Stroniu Śląskim. Doprowadzi on nas przez Góry Bialskie na Przełęcz Dział, na wysokość 922 m n.p.m. Stamtąd wybrać należy nieoznaczoną ścieżkę ku leżącym od północnej strony szczytom. Po około 20 minutach niezbyt forsownego wspinania się (latem droga trwa trochę dłużej – jagody) dotrzemy najpierw na Gołogórę (970 m n.p.m.) a kawałek dalej na Łysiec. Na tym drugim szczycie będzie fajna do posiedzenia i kontemplowania krajobrazu skałka.
Jeżeli pomyszkujemy trochę w okolicy szczytu, to na pewno znajdziemy miejsce, z którego dostrzec można ciekawą grupę skał. Ponad wierzchołki świerków na zboczu wystaje potrójna grupa wysokich skałek nazywanych Trzy Siostry. To do nich postaramy się dotrzeć w następnej kolejności. Proponujemy wrócić na Przełęcz Dział i stamtąd bezproblemowo niebieskim szlakiem dotrzeć do stóp skał. Odważniejsi mogą spróbować na szagę ze szczytu do Trzech Sióstr dostać się przechodząc najpierw przez wykroty, później młodnik a dalej stary las.
Wycieczkę kończymy schodząc dalej niebieskim szlakiem ku nieodległej wsi Stary Gierałtów.

Wycieczka piesza. Trasa z Goszowa żółtym i niebieskim szlakiem turystycznym do Starego Gierałtowa. Latem około 4-5 h chodzenia nie licząc powrotu.

Trasa najpierw drogą do nowego Gierałtowa (12 km samochodem lub autobusem) i dalej szlakami turystycznymi – czerwonym, zielonym i niebieskim. Wycieczka całodniowa.

Przyjezdni nie wiedzą, a miejscowi tylko niektórzy zdają sobie sprawę z tego, że w czasach średniowiecza okoliczne ziemie stanowiły odrębną państwowość obejmującą mniej więcej teren gmin Stronie i Lądek. Ani jedno, ani drugie miasto nie były jednak stolicą państewka. Był nim zamek, górujący nad całą okolicą w pobliżu nieistniejącej dziś wsi Karpno. Ruiny zamku będą celem naszej kolejnej wycieczki.
Zaczynamy w Starym Gierałtowie, od przystanku PKS obok schroniska „Bialska Jarmilka”. Tutaj złapiemy początek czerwonego szlaku. Nasza trasa cofa się trochę w kierunku Bielic, przechodzi przez mostek i pnie się pod górę do Przełęczy Gierałtowskiej. Droga, którą idziemy była dawniej odnogą traktu prowadzącego na Morawy. W Gierałtowie ulokowany był punkt graniczny państewka karpieńskiego, czyli kobylica strzeżony przez niewielki gródek. Jeżeli spojrzymy do tyłu, na góry po drugiej stronie doliny, zobaczymy dwa wzniesienia: po prawej Chłopską Kopę i Gierałtowską Kopę po lewej. Z przełęczy pomiędzy nimi spływa potok Kobylica. W niemieckiej nazwie potoku Koblitz Bach również zachował się ślad dawnej funkcji tego miejsca.
My wspinamy się jednak dalej. Po kilku minutach wędrówki czerwony szlak spotka się z zielonym. Nadłożymy trochę drogi, kierując się w prawo ku przełęczy. Po kilku minutach miniemy początkowy punkt czerwonego szlaku i pójdziemy dalej zielonym. Dochodzimy wreszcie do granicy państwa na Przełęczy Gierałtowskiej. Nie trzeba przechodzić na drugą stronę, aby dostrzec pierwsze zabudowania czeskiej wsi Hraničky. Zainteresowanych wędrówką po Czechach informujemy, że jest taka możliwość, ale nie tędy, lecz kilkanaście kilometrów dalej, na znajdującej się nad Lądkiem Zdrojem przełęczy. Funkcjonuje tam turystyczne przejście graniczne. Szczegóły oraz warunki przekraczania granicy opisujemy w dalszych punktach tego rozdziału („Javorník po czeskiej stronie Gór Złotych”). Po obejrzeniu tego miejsca schodzimy tą samą drogą, którą przyszliśmy. W mijanym po drodze schronie możemy zrobić sobie krótki postój.
W dalszej drodze znowu łapiemy się szlaku turystycznego, tym razem zielonego. Przed nami około 2 km wędrówki głownie przez las, wzdłuż pasma Gór Złotych i granicy państwa, trawersująca z lewej strony zbocze Czernika (825 m n.p.m.).
Po ponad godzinnym marszu od Przełęczy Gierałtowskiej szlak wchodzi na leśną drogę, ale wyasfaltowaną i po ok. 1 km skręci z niej w lewo pnąc się na stok góry Karpiak. Na jej szczycie znajdziemy ruiny, będące celem naszej wędrówki.
Teraz mała dygresja historyczna. Operające się tylko na przypuszczeniach teorie datują powstanie pierwszego grodu w tym miejscu na XIII wiek i przypisują jego założenie wędrującemu wtedy przez Europę niezbadanemu plemieniu Chrobatów. Nie wiadomo też, czy prawdą jest hipoteza, że Bolesław Chrobry wyprawiający się na podbój Czech przebywał w drewnianym grodku granicznym na szczycie Karpiaka. Pewniejsze przypuszczenia lokują tu pierwszy zamek przed 1200 r. i królowi Czech przypisują jego postawienie.
Pierwszym znanym z nazwiska panem na zamku był Thamo Glubos Starszy (?-1337), lennik króra Jana Luksemburczyka. Ród czeskiego szlachcica posiadał w herbie złotego karpia malowanego na niebieskim polu i stąd wywodzona jest nazwa Karpień (niem. Karpenstein, zajrzyj do słownika w dziale ).
Zamek w XIV i XV w. był siedzibą szlachty władającej państewkiem obejmującym obszar całej Doliny Górnej Białej Lądeckiej i jej dopływów powyżej dzisiejszego Radochowa. Zamek położony w strategicznym miejscu nad rejonami osadniczymi w dolinach strzegł również kilku przełęczy, przez które prowadziły trakty handlowe. U stóp zamku biegnie jeden z ważniejszych, zwany później Solną Drogą.
Pomyślne trwanie państewka trwało półtora wieku. Okres wojen husyckich spustoszył i okolicę i sam zamek. W marcu 1428 r. dokonano najazdu: zamek spalono wówczas po raz pierwszy by dokończyć zniszczeń trzy lata później. Ostatnim panem zamku był Hinko Kruąina, który wykupił z dóbr królewskich zastawioną za długi Ziemię Kłodzką. Człowiek ten mimo szlacheckiego pochodzenia zajmował się rabunkiem i rozbojem, łupiąc regularnie okolicznych mieszkańców i podróżnych na drogach. Przebrał jednak miarę, gdy w 1442 r. najechał i splądrował klasztor w Henrykowie. Wojska połączonych sił miast księstw śląskich rok później najechały w odwecie Karpień, zdobywając go i niszcząc. Sam Hinko jeszcze do 1454 r. dawał się we znaki miejscowej ludności.
Opuszczony, na wpół zrujnowany zamek był do 1513 r. siedliskiem rabusiów, dopóki mieszczanie lądeccy nie przegonili ich stamtąd równając z ziemią zamek ostatecznie. To co dzisiaj tu zobaczymy to w zasadzie same fundamenty i kamienie – ale za to jak bardzo przesycone historią!
Z ruin szlak niebiesko-zielony zaprowadzi nas na krzyżowanie dróg zwane Rozdrożem Zamkowym. Stąd możemy zrobić sobie jeszcze dwa małe wypady: kawałek niebieskim szlakiem na efektowne skały na Trojaku (15 min. drogi, kilka grup wartych obejrzenia) oraz „białą drogą” za strzałkami do leśnego kościółka (10 min. w jedną stronę). Kościółek ten, odremontowany kilka lat temu siłami leśników i myśliwych, jest ostatnią pozostałością nieistniejącej wsi Karpno.
Wracamy szlakiem niebieskim, który po zejściu z Karpiaka, po około 1,5 h marszu sprowadzi nas spowrotem do Doliny Białej Lądeckiej, do Starego Gierałtowa. Do wsi zejdziemy na wysokości szkoły i sklepu spożywczego. Stamtąd możemy wrócić autobusem, umówionym samochodem lub pieszo (ok. 40 min.).

Dojazd Do Bielic samochodem lub autobusem ze Stronia Śl. (ok. 20 km). Trasa z Bielic zielonym szlakiem turystycznym i drogą leśną. Latem od ostatnich domów we wsi około 2 h w jedną stronę i 45 minut na powrót.

Wycieczka z dojazdem. Dojazd samochodem do Lądka Zdroju (14 km). Czas na zwiedzanie różnych miejsc w mieście ok. 2 godziny.

Wycieczka z dojazdem. Dojazd samochodem lub autobusem do Radochowa (20 km), stamtąd pieszo zielonym szlakiem. Dojście do jaskini ok. 20 min. Dokładna penetracja zajmie ok. 1 h. Wycieczkę połączyć można ze zwiedzaniem pobliskiego Cierniaka.

Wycieczka z dojazdem. Dojazd samochodem lub autobusem do Radochowa (20 km), stamtąd pieszo niebieskim szlakiem. Droga na kalwarię ok. 15 min. Zwiedzanie zajmie ok. 30 min. Wycieczkę połączyć można z wejściem do pobliskiej Jaskini Radochowskiej lub oglądaniem kościoła i dworu we wsi.

Wycieczka z dojazdem. Dojazd samochodem do Złotego Stoku (27 km). Czas na zwiedzanie wszystkich sztolni ok. 1 godziny.

Dojazd przez drogowe przejście graniczne w Kudowie. Trasa w jedną stronę około 220 km. Wyprawa minimum całodniowa, którą można sobie ułatwić zamawiając wycieczkę w PTTK lub biurze wycieczkowym. Można też własnym samochodem